Οι γαλακτωματοποιητές είναι πρόσθετα τροφίμων που προσθίτενται συχνά σε μεγάλο αριθμό τροφίμων, με σκοπό την ανάμειξη και ενσωμάτωση των λιποδιαλυτών και των υδατοδιαλυτών ενώσεων των τροφίμων. Χάρη στις ενώσεις αυτές, οι παρασκευαστές των τροφίμων καταφέρνουν να προσδώσουν στα τρόφιμα τα επιθυμητά οργανοληπτικών χαρακτηριστικά, όπως την ιδανική υφή. 

Σε τι προϊόντα χρησιμοποιούνται;

Οι γαλακτωματοποιητές χρησιμοποιούνται σε πολλά συσκευασμένα και επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως μαγιονέζα, μαργαρίνη, επεξεργασμένα κρέατα, παγωτά, σάλτσες για σαλάτα, σοκολάτες, φυστικοβούτυρο και άλλα βούτυρα ξηρών καρπών, κρεμώδεις σάλτσες, ψωμιά και άλλα αρτοσκευάσματα, όπως έτοιμα κέικ, μπισκότα και κράκερ.

Είδη γαλακτωμστοποιητών

Πολλές διαφορετικές ενώσεις δρουν ως γαλακτωματοποιητές. Στη βιομηχανία τροφίμων, χρησιμοποιούνται είτε φυσικοί γαλακωματοποιητές – φυτικής ή ζωικής προέλευσης – είτε τεχνητοί γαλακωματοποιητές οι οποίοι κατασκευάζονται στο εργαστήριο και προσομοιάζουν στους φυσικούς γαλακτωματοποιητές. 

Παραδείγματα φυσικών γαλακτωματοποιητών είναι:

• Λεκιθίνη σόγιας
• Λεκιθίνη ηλίανθου
• Κόμμι ξανθάνης
• Αραβικο κόμμι (ή κόμμι ακακίας)
• Πηκτίνη 
• Άγαρ
• Καραγινάνη

Παραδείγματα τεχνητών γαλακτωματοποιητών είναι:

• Τα πολυσορβικά
• Μονοστεατική σορβιτάνη
• Καρβοξυμεθυλοκυτταρίνη

Κίνδυνοι και προβληματισμοί 

Παρότι όλα τα πρόσθετα τροφίμων που χρησιμοποιούνται νόμιμα από τις βιομηχανίες τροφίμων θεωρούνται σχετικά ασφαλή, η ασφάλεια τους όταν η κατανάλωση τους γίνεται σε μεγάλες ποσότητες και για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι αμφισβητήσιμη.

Υγεία της καρδιάς:  Οι γαλακτωματοποιητές έχουν τεθεί πρόσφατα υπό έλεγχο σχετικά με τις πιθανές συνδέσεις τους με καρδιακά προβλήματα, και τα αποτελέσματα των διαθέσιμων ερευνών καταδεικνύουν ότι ορισμένοι τεχνητοί γαλακτωματοποιητές όπως η καρβοξυμεθυλοκυτταρίνη, τα μονο- και δι-γλυκεριδια και το φωσφορικό τρινάτριο, συσχετίζονται με αυξημένο κινδύνου καρδιαγγειακής, στεφανιαίας και εγκεφαλοαγγειακής νόσου.

Υγεία εντέρου:  Η κατανάλωση τροφίμων με τεχνητούς γαλακτωματοποιητες έχει συσχετιστεί με αρνητικές επιπτώσεις στο μικροβίωμα του εντέρου και με αυξημένη εμφάνιση φλεγμονών στο γαστρεντερικό σύστημα. 

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Ωστόσο, εξαιτίας της συχνής χρήσης των τεχνητών γαλακτοματοποιητών από τις βιομηχανίες τροφίμων στα περισσότερα συσκευασμένα προϊόντα, η υπερκατανάλωση τους είναι αναπόφευκτη εάν δεν δοθεί η δέουσα προσοχή. Πρέπει επίσης να τονισθεί ότι οι φυσικοί γαλακτωματοποιητές θεωρούνται ασφαλείς και δεν θα πρέπει να μας ανησυχούν. Με άλλα λόγια μπορούμε να αγοράζουμε άφοβα τα συσκευασμένα προϊόντα που περιέχουν μονάχα φυσικούς γαλακτωματοποιητές. Εάν θέλετε να μειώσετε την κατανάλωση των τεχνητών γαλακτωματοποιητών να έχετε κατά νου τις ακόλουθες συμβουλές:

• Προτιμήστε ολόκληρα, μη επεξεργασμένα τρόφιμα, τα οποία από τη φύση τους δεν περιέχουν γαλακτωματοποιητες.
• Διαβάστε προσεκτικά τις ετικέτες των τροφίμων δίνοντας προσοχή στα συστατικά και στους αναφερόμενους γαλακτωματοποιητές, ώστε να προτιμήσετε αυτά που περιέχουν τους γνώριμους αναφερόμενους παραπάνω ως ¨φυσικούς γαλακτωματοποιητές¨. Ιδιαίτερη προσοχή δώστε σε παγωτά, σοκολάτες, και ντρεσινγκ.
• Εάν δε βρίσκετε προϊόντα με φυσικούς γαλατωματοποιητές, προτιμήστε να φτιάξτε σπιτική εκδοχή, όπως σπιτικά ντρέσινγκ.
• Μειώστε τα επεξεργασμένα σνακ, όπως έτοιμα κέικ τα οποία περιέχουν πολύ συχνά τεχνητούς γαλακτωματοποητές, και επιλέξτε πιο υγιεινές εναλλακτικές λύσεις, όπως ξηρούς καρπούς, σπόρους ή σπιτικά σνακ.

Ευχαριστούμε την Φωτεινή Αθανασοπούλου, Διαιτολόγο – Διατροφολόγο, για την συμβολή της στη συγγραφή του άρθρου.