Ποια είναι τα «κακά» λιπαρά
Κορεσμένα λιπαρά: Θεωρούνται «κακά» λιπαρά γιατί είναι αυτά που σχετίζονται με καρδιαγγειακά νοσήματα και διάφορες μορφές καρκίνου. Η αυξημένη κατανάλωσή τους οδηγεί σε αύξηση της ολικής και της «κακής» (LDL) χοληστερόλης. Oι σημαντικότερες πηγές κορεσμένων λιπαρών είναι τα ζωικά λίπη, όπως τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι, τυρί), το λίπος του κρέατος, το αυγό, η κρέμα γάλακτος, το βούτυρο και ορισμένες φυτικές τροφές, όπως η καρύδα.
Μελέτες σε δυτικές χώρες με αυξημένη κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών δείχνουν ραγδαία αύξηση της αρτηριοσκλήρυνσης, της υπέρτασης και των εγκεφαλικών και καρδιακών επεισοδίων. Η συσσώρευση λίπους στα αγγεία φαίνεται ότι αποτελεί την απαρχή όλων αυτών των προβλημάτων. Στις ίδιες χώρες αυξάνονται και τα περιστατικά εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου, όπως του στομάχου και του παχέος εντέρου. Πόσο κορεσμένο λίπος να καταναλώνουμε; Η ημερήσια πρόσληψη κορεσμένου λίπους μπορεί να φτάνει το πολύ μέχρι και το 10% των συνολικών θερμίδων που παίρνετε μέσω της διατροφής σας καθημερινά. Αυτό σημαίνει ότι για ένα μέσο υγιή άνθρωπο, ο οποίος χρειάζεται 2.000 θερμίδες την ημέρα, οι 200 θερμίδες θα προέρχονται από κορεσμένο λίπος, το οποίο αναλογεί σε περίπου 22 γρ. την ημέρα.
Trans λιπαρά: Μια ιδιαίτερη κατηγορία λιπαρών είναι τα trans. Στην πραγματικότητα δεν αποτελούν εντελώς ξεχωριστή κατηγορία, αλλά υποπροϊόν της θερμικής κυρίως επεξεργασίας των πολυακόρεστων λιπαρών. Συγκεκριμένα, πρόκειται για λίπη που έχουν υποστεί τη βιομηχανική διεργασία της υδρογόνωσης, για να είναι ανθεκτικά στην οξείδωση και να έχουν στερεά μορφή. Τρόφιμα τα οποία περιέχουν trans λιπαρά είναι κυρίως τα πατατάκια, τα γαριδάκια, τα μπισκότα, τα αρτοσκευάσματα τύπου κρουασάν, οι έτοιμες ζύμες, οι τηγανητές πατάτες των fast food, τα τηγανητά λαχανικά που καταναλώνουμε έξω, (π.χ., onion rings κ.ά.).
Τα trans είναι τα πλέον επιβλαβή λιπαρά, αφού οδηγούν όχι μόνο σε αύξηση της ολικής και της «κακής» χοληστερόλης, αλλά και σε μείωση της «καλής». Ενοχοποιούνται σήμερα για προβλήματα που αφορούν την καρδιά και τα αγγεία, με κυριότερο αυτό της αρτηριοσκλήρυνσης. Πόσα trans να καταναλώνουμε; Η ημερήσια πρόσληψη πρέπει να είναι μηδενική. Επειδή όμως αυτό δεν είναι πάντα εφικτό, φροντίστε τουλάχιστον να περιορίσετε στο ελάχιστο την κατανάλωση trans λιπαρών οξέων.
Πώς «εντοπίζουμε» τα παραπάνω λιπαρά;
Ακριβώς λόγω των αρνητικών συνεπειών της κατανάλωσης των παραπάνω κατηγοριών λιπαρών οξέων στην υγεία μας είναι πλέον υποχρεωτική η διατροφική σήμανση ενός προϊόντος σε λιπαρά συμπεριλαμβανομένων και των κορεσμένων λιπαρών, μαζί με την ενεργειακή αξία του τροφίμου, το ποσοστό υδατανθράκων (συμπεριλαμβανομένων και των σακχάρων) που περιέχει, τις πρωτεΐνες και την περιεκτικότητα σε αλάτι. Η αναγραφή, ωστόσο, της ποσότητας των trans λιπαρών δεν είναι υποχρεωτική στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα παρότι στην Αμερική η σχετική νομοθεσία το επιβάλλει από το 2003.
Πιο συγκεκριμένα, η πληροφορία για την ενέργεια του τροφίμου δίνεται στην μπροστινή πλευρά της συσκευασίας και τελευταία αναφέρεται στην ποσότητα μιας μερίδας ώστε να γίνεται εύκολα κατανοητό και εφαρμόσιμο. Oι πληροφορίες για τα σάκχαρα, τα συνολικά λιπαρά, τα κορεσμένα λιπαρά και το νάτριο συνήθως αναφέρονται στην πίσω πλευρά της συσκευασίας του προϊόντος – αλλά δεν αποκλείεται να τα δείτε και δίπλα στις θερμίδες, στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας. Με βάση τη σύσταση που αναφέρθηκε παραπάνω για τα κορεσμένα λιπαρά (πρέπει να καλύπτουν λιγότερο από το 10% της συνολικής ενεργειακής μας πρόσληψης) μπορούμε να ελέγχουμε εύκολα την ποσότητα που καταναλώνουμε, ενώ όσον αφορά τα trans λιπαρά συστήνεται να αποφεύγεται στο ελάχιστο η κατανάλωση τροφίμων που τα περιέχουν.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Micha R., Mozaffarian D. Trans Fatty Acids: Effects on Cardiometabolic Health and Implications for Policy. NIH Public Access. 2008 ; 79(3-5): 147–152.
Siri-Tarino P. W., Sun Q., Hu F. B., Krauss R. M. Saturated Fatty Acids and Risk of Coronary Heart Disease: Modulation by Replacement Nutrients, Curr Atheroscler Rep (2010) 12:384–390.
www.eufic.org