Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ), ή αλλιώς σπαστική κολίτιδα, παρουσιάζεται περίπου σε 1 στους 10 ενήλικες και σε μεγαλύτερη συχνότητα σε νέους και σε γυναίκες. Tο σύνδρομο αυτό είναι μια πάθηση που αποδίδεται σε διαταραχές της λειτουργίας του εντέρου και οφείλεται σε διαταραχή της μυϊκής του δραστηριότητας. Πρόκειται για μία καλοήθη δυσλειτουργία που δεν εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία, τα συμπτώματά της όμως επηρεάζουν την ποιότητα ζωής όσων πάσχουν από αυτήν. Ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων, το σύνδρομο μπορεί να είναι ήπιας, μέτριας ή βαριάς μορφής.

Υπάρχουν 4 βασικές μορφές ΣΕΕ, κρίνοντας από τη μορφή των κοπράνων και το εάν υπάρχει προεξέχουσα δυσκοιλιότητα ή διάρροια:

• ΣΕΕ με δυσκοιλιότητα: σκληρά ή σβωλιασμένα κόπρανα σε ≥25% ή υδαρή κόπρανα σε <25% των κενώσεων
• .ΣΕΕ με διάρροια: υδαρή κόπρανα σε ≥ 25% ή σκληρά ή σβωλιασμένα κόπρανα σε <25% των κενώσεων
• ΣΕΕ μικτή: σκληρά ή σβωλιασμένα κόπρανα σε ≥25% και υδαρή κόπρανα σε ≥25% των κενώσεων
• Μη κατηγοριοποιημένο ΣΕΕ: η μορφή των κοπράνων του ατόμου δεν πληροί τα κριτήρια ένταξής του στις προηγούμενες μορφές

Που μπορεί να οφείλεται η εμφάνιση του συνδρόμου;
Το ΣΕΕ αποτελεί «το παιδί του σύγχρονου τρόπου ζωής» όπως πολλοί το αποκαλούν μιας και προκαλείται επιβαρύνεται περαιτέρω από το στρες, τις μη ισορροπημένες διατροφικές συνήθειες (ανθυγιεινά τρόφιμα), τον καθιστικό τρόπο ζωής και την κακή ψυχολογία.

Πώς αντιμετωπίζεται το σύνδρομο;
Η φαρμακευτική αντιμετώπιση του ΣΕΕ φαίνεται να έχει μικρή θεραπευτική αξία, η οποία περιορίζεται ακόμη περισσότερο λόγω των ανεπιθύμητων παρενεργειών των φαρμάκων. Περιστασιακά είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν αντιδιαρροϊκά φάρμακα (όταν το προέχον σύμπτωμα είναι η διάρροια), υπακτικά φάρμακα (όταν η δυσκοιλιότητα είναι έντονη και επιμένει παρά την αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών), σπασμολυτικά φάρμακα ( για την συμπτωματική αντιμετώπιση του κοιλιακού πόνου που προκαλεί ο σπασμός του εντέρου), γαστροκινητικά φάρμακα ή και αντικαταθλιπτικά φάρμακα (στις περιπτώσεις όπου υπάρχει έντονη συμπτωματολογία και προφανής συναισθηματική διαταραχή).

Αυτά που έχουν βρεθεί να βελτιώνουν σημαντικά τα συμπτώματα του συνδρόμου, μιας και η πλήρης εξάλειψή τους είναι σχεδόν αδύνατη, είναι οι αλλαγές στη διατροφή και στον τρόπο ζωής των ατόμων. Σύμφωνα μάλιστα με τις πιο πρόσφατες συστάσεις του Βρετανικού Διαιτολογικού Συλλόγου, πρωταρχικό μέλημα είναι η υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής και η συστηματική άσκηση. Οι σωστές διατροφικές συνήθειες, όπως τα μικρά και συχνά γεύματα, η αργή μάσηση της τροφής, η αποφυγή των τηγανητών και επεξεργασμένων τροφίμων και η ποικιλία στη διατροφή είναι ικανές να απαλύνουν τα συμπτώματα για κάποιους ασθενείς. Η φυσική δραστηριότητα, επίσης, καλό είναι να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς όσων πάσχουν από το σύνδρομο. Φυσικά δεν αναφερόμαστε μόνο σε οργανωμένες μορφές άσκησης αλλά σε καθημερινές συνήθειες όπως το περπάτημα, η χρήση της σκάλας αντί του ασανσέρ, το κολύμπι, η βόλτα το σκύλο!

Έρευνες γύρω από το ρόλο της διατροφής στο ΣΕΕ έχουν δείξει όλα αυτά τα χρόνια την πιθανή συνεισφορά διάφορων τροφών στα συμπτώματα του ΣΕΕ, παρ’ όλα αυτά οι τροφές δεν είναι συγκεκριμένες και διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες τροφές οι οποίες φαίνεται ότι επηρεάζουν την πλειοψηφία των ασθενών. Αυτές είναι τα λιπαρά τρόφιμα, η καφεΐνη, το αλκοόλ, τα τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες, το γάλα και τα μπαχαρικά. Εάν τα τρόφιμα αυτά επιτείνουν τα συμπτώματά σας, θα πρέπει να μειωθούν ή και να εξαλειφθούν από το διαιτολόγιό σας.

Με βάση νεότερα δεδομένα σχετικά με τη διατροφική αντιμετώπιση του ΣΕΕ, μεταξύ των συστάσεων αναφέρονται ο λιναρόσπορος, η δίαιτα χαμηλή σε βραχείας αλύσου υδατάνθρακες (FODMAPs) και τα προβιοτικά. Εάν εμφανίζετε συχνότερα δυσκοιλιότητα, οι μέχρι τώρα μελέτες δείχνουν πως η κατανάλωση τριμμένου λιναρόσπορου μειώνει τα συμπτώματα που σχετίζονται με τη δυσκοιλιότητα, χάρη στις φυτικές ίνες που περιέχει. Ταυτόχρονα με τον λιναρόσπορο, θα πρέπει να καταναλώνεται ικανοποιητική ποσότητα υγρών. Σε άτομα που ταλαιπωρούνται από το σύμπτωμα του φουσκώματος, μία δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs για διάστημα 2-8 εβδομάδων φαίνεται πως θα μπορούσε να μειώσει τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων σας. Ο όρος «FODMAPs» αναφέρεται σε μια δίαιτα χαμηλή σε ολιγο-, δι- και μονοσακχαρίτες και πολυόλες. Τα θρεπτικά συστατικά που συστήνεται δηλαδή να περιοριστούν είναι είτε αντιπρόσωποι από την οικογένεια των υδατανθράκων όπως είναι μερικά σάκχαρα (λακτόζη, φρουκτόζη) είτε αλκοόλες (σορβιτόλη, μαννιτόλη) είτε άλλες ουσίες (φρουκτάνες, γαλακτάνες). Όλα τα παραπάνω αποτελούν φυσικά συστατικά που τα βρίσκουμε στα φρούτα, στα γαλακτοκομικά, στα φασόλια και στα δημητριακά ή χρησιμοποιούνται στην επεξεργασία τροφίμων για την παραγωγή τροφίμων με την ένδειξη «χωρίς ζάχαρη» και τροφίμων για διαβητικούς. Τέλος, τα προβιοτικά έχουν μελετηθεί αρκετά για τη δράση τους σε ασθενείς με ΣΕΕ. Με τον όρο «προβιοτικά» αναφερόμαστε σε μη παθογόνους μικροοργανισμούς, συνήθως βακτήρια, που μοιάζουν με τα ωφέλιμα βακτήρια του εντέρου και τα οποία επιβιώνουν κατά την παραμονή και τη διάβασή τους από τη γαστρεντερική οδό μιας και δεν επηρεάζονται από το όξινο περιβάλλον του στομάχου και από τη χολή. Η καλύτερη πηγή προβιοτικών είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα και κυρίως τα μη παστεριωμένα, ροφήματα (κεφίρ) καθώς και λειτουργικά τρόφιμα (εμπλουτισμένα από τη βιομηχανία). Ακόμα, κυκλοφορούν στην αγορά και πολλά συμπληρώματα με υψηλές συγκεντρώσεις προβιοτικών. Σε περιπτώσεις ασθενών με έντονα συμπτώματα του ΣΕΕ προτείνεται η λήψη ενός σκευάσματος για διάστημα 1 μήνα και η αλλαγή του προβιοτικού στελέχους, σε περίπτωση που τα συμπτώματα δεν υποχωρήσουν ή μειωθούν.

Σε “ανθεκτικούς” ασθενείς, στους οποίους τα προηγούμενα στάδια δεν έχουν ευδοκιμήσει, προτείνεται η εφαρμογή διαιτών αποκλεισμού, κατά τις οποίες επιτρέπεται μόνο ένας συγκεκριμένος αριθμός τροφίμων. Μία τέτοια δίαιτα απαιτεί πολύ καλό σχεδιασμό και δε θα πρέπει να ξεπερνά τις 4 εβδομάδες.

Αυτό που συστήνεται, επομένως, είναι να προσπαθήσει ο καθένας να εντοπίσει τις αιτίες του δικού του προβλήματος και σε δεύτερη φάση να τις βελτιώσει και σε περιόδους έξαρσης του συνδρόμου με τη βοήθεια ειδικών (γιατρού και διαιτολόγου) να χρησιμοποιήσει τα κατάλληλα για εκείνον «όπλα» από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω ώστε να το αντιμετωπίσει.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
McKenzie YA, Alder A, Anderson W et al. British Dietetic Association evidence-based guidelines for the dietary management of irritable bowel syndrome in adults. J Hum Nutr Diet 2012. 25, 260–274.
Halmos EP, Power VA, Shepherd SJ et al. A Diet Low in FODMAPs Reduces Symptoms of Irritable Bowel Syndrome. Gastroenterology 2014;146:67–75.
Parkes GC, Sanderson JD and K. Whelan. Treating irritable bowel syndrome with probiotics: the evidence. Proceedings of the Nutrition Society 2010; 69: 187–194.