Μπορεί άραγε το υpερβολικό άγχος να προκαλέσει αύξηση βάρους; Η απάντηση είναι ναι, μπορεί. Και αυτό μπορεί να συμβεί με τρόπο άμεσο και έμμεσο. Οι άμεσοι τρόποι αφορούν μεταβολές που συντελούνται στο σώμα μας μας, συντελώντας στην αύξηση του σωματικού βάρους. Οι έμμεσοι τρόποι αφορούν δικές μας προσωπικές επιλογές κατά τη διάρκεια στρεσογόνων περιόδων που στέκονται εμπόδια στη διατήρηση του σωματικού βάρους.
1. Άμεση αύξηση της κορτιζόλης
Η κορτιζόλη, η οποία ονομάζεται και ορμόνη του στρες, παράγεται φυσικά από στο σώμα μας από τα επινεφρίδιαν σε αγψτικές καταστάσεις. Ο ρόλος της είναι να θέσει το σώμα σε κατάσταση “fight or flight”, διακόπτοντας προσωρινά τις δευτερεύουσες σωματικές λειτουργίες και επιβραδύνοντας τον μεταβολισμό. Παρότι αυτή η ορμόνη είναι απαραίτητη για την επιβίωση σε έκτακτες καταστλασεις, εάν βρίσκεται αυξημένη για παρατεταμένο χρονικό διάστημα μπορεί να γίνει επιβλαβής για τον οργανισμό και να οδηγήσει σε αύξηση βάρους.
Αυτό συμβαίνει διότι η κορτιζόλη παρεμβαίνει στον μεταβολισμό του λίπους και των υδατανθράκων ενώ ταυτόχρονα αυξάνει την όρεξη. Μάλιστα, τα αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης συνήθως να προκαλούν λιγούρα για γλυκά, λιπαρά και ενεργειακά πυκνά τρόφιμα. Αυτό σημαίνει ότι είναι πιο πιθανό να υποκύψετε σε εκείνα τα πατατάκια ή τις σοκολάτες που βρίσκονται στο ντουλάπι, παρά να μείνετε πιστοί στο ισορροπημένο σας διατροφικό πρόγραμμα.
2. Ύπνος και επιπλέον ορμόνες της όρεξης
Είναι πολύ συχνό κατά τη διάρκεια στεσογόνων περιόδων η διάρκεια και η ποιότητα του ύπνου να υποβαθμιστεί. Ωστόσο ο ανεπαρκής ύπνος μπορεί επίσης να επηρεάσει δύο άλλες ορμόνες που εμπλέκονται στον έλεγχο του βάρους: τη λεπτίνη και τη γκρελίνη. Η λεπτίνη μας κάνει να νιώθουμε χορτάτοι ενώ η γκρελίνη μας ωθεί να καταναλώσουμε φαγητό. Υπό φυσιολογικές συνθήκες κατά τη διάρκεια της νύχτας τα επίπεδα της λεπτίνης αυξάνονται και τα επίπεδα γκρελίνης μειώνονται.
Αντίθετα, εάν δεν κοιμηθούμε αρκετά ή σωστλα, τα επίπεδα της λεπτίνης παραμένουν χαμηλά και τα επίπεδα της γκρελίνης δεν μειώνονται όσο θα έπρεπε. Σαν αποτέλεσμα, την επόμενη μέρα έχουμε επίμονο αίσθημα πείνας ακόμα και εάν το σώμα δεν χρειάζεται επιπλέον ενέργεια.
3. Περιορισμός χρόνου και junk food
Η έλλειψη χρόνου που συχνά συνυπάρχει κατά τη διάρκεια στρεσογόνων περιόδων, μπορεί να καταστήσει το μαγείρεμα “μία ακόμα χρονοβόρα υποχρέωση. Συχνή παγίδα σε αυτές τις περιόδους είναι το έτοιμο – και τις περισσότερες φορές ανθυγιεινό – φαγητό. Λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και σάκχαρα, και του υψηλού θερμιδικού περιεχομένου, η τακτική κατανάλωση του μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του σωματικού βάρους.
Έαν το meal prepping και η εκ των προτέρων οργανωση των γευμάτων μας δυσκλευει, τότε το delivery μπορεί να αποτελεί μονόδρομο. Σε αυτές τις περιπτώσεις ας επιλέξουμε τουλάχιστον να προμηθευτούμε τα γεύματα μας από μαγειρεία ή από μαγαγια με θρεπτικές επιλογές.
4. Έλλειψη φυσικής δραστηριότητας
Η καθημερινή μας μορφή φυσικής δραστηριότητας ενδέχεται να μπει σε δεύτερη μοίρα όταν οι υποχρεώσεις είναι αυξημένες. Ας σκεφτούμε πόσες φορές αναβάλαμε το γυμναστήριο για την επόμενη ημέρα επειδή ο φόρτος στη δουλειά μας έχει αυξηθεί; Αυτό ωστόσο εάν γίνεται επανηλειμμένα μπορεί να αποβεί καταστροφικό για το μυικό μας ιστό.
Μάλιστα την περίοδο αυτή είναι ακόμη πιο σημαντικό να υπάρχει ερέθισμα στους μύες μας, καθώς η περίσσεια κορτιζόλης μπορεί να μειώσει τα επίπεδα τεστοστερόνης στο σώμα, οδηγώντας σε μείωση της μυϊκής μάζας. Μείωση, όμως της μυϊκής μάζας σημαίνει λιγότερες καύσεις θερμίδων. Μην παραμελείτε λοιπόν την άσκηση σας! Άλλωστε θα βοηθήσει να αισθανθείτε καλύτερα και να λάβετε αποφάσεις με περισσότερη ψυχραιμία και καθαρή σκέψη.
5. Συναισθηματικό φαγητό
H αλήθεια είναι ότι δεν τρώμε πάντα μόνο για να ικανοποιήσουμε τη σωματική πείνα. Πολλοί από εμάς στρεφόμαστε επίσης στο φαγητό για ανακούφιση από το άγχος ή για να επιβραβεύσουμε τον εαυτό μας. Και όταν συμβαίνει αυτό, συνήθως τείνουμε να αναζητούμε πρόχειρο φαγητό, γλυκά και άλλα ανθυγιεινά τρόφιμα. Εκείνες τις στιγμές καλύπτουμε τις συναισθηματικές μας ανάγκες και όχι τις ανάγκες μας για ενέργεια.
Για να σταματήσουμε το συναισθηματικό φαγητό, θα πρέπει να βρούμε άλλους τρόπους για να δώσουμε διέξοδο στο άγχος μας, όπως για παράδειγμα με λίγο περπάτημα ή ακούγοντας την αγαπημένη μας μουσική.
Συμπέρασμα
Το γεγονός ότι το stress μπορεί να συντελέσει με ποικίλους τρόπους στην αύξηση του σωματικού βάρους δεν είναι μύθος. Πλέον ξέρετε το γιατί. Αυτό που όμως είναι πιο σημαντικό να διατηρήσετε κατά νου, είναι ότι είναι στο χέρι σας να καταναλώνετε συνειδητά και ελεγχόμενα το φαγητό σας κατά τη διάρκεια των στρεσογόνων περιόδων και να αντισταθείτε έτσι στα παραπάνω εμπόδια και να επιτύχετε έλεγχο του σωματικού βάρους.
Ευχαριστούμε την Φωτεινή Αθανασοπούλου, Διαιτολόγο – Διατροφολόγο, για την συμβολή της στη συγγραφή του άρθρου.